श्री शिवाजी शिक्षण प्रसारक मंडळ

बार्शी तालुक्यातील गौडगाव येथील श्री शिवाजी शिक्षण प्रसारक मंडळाने विविध क्षेत्रांत उल्लेखनीय कार्य करून समाजात एक आदर्श निर्माण केला आहे आणि लोकांच्या मनात मोठा सन्मान मिळवला आहे.

“माझ्या वडाच्या झाडाची एक फांदी गौडगावच्या भूमीत लोहोकारे गुरूजींच्या रूपाने फुलत आहे.”
– कर्मवीर भाऊराव पाटील

हे सर्व कार्य फक्त कर्मवीर जनार्दन लोहोकारे गुरूजी यांच्या अखंड प्रयत्नांमुळे शक्य झाले. सन २०१८–२०१९ हे वर्ष कर्मवीर लोहोकारे गुरूजींचे जन्मशताब्दी वर्ष आणि श्री शिवाजी शिक्षण प्रसारक मंडळाचे हिरक महोत्सवी वर्ष म्हणून साजरे करण्यात आले. या कालावधीत संस्थेने अनेक महत्त्वपूर्ण उपक्रम हाती घेऊन यशस्वीरीत्या पूर्ण केले.

या कार्याचा गौरव भावी पिढ्यांपर्यंत पोहोचावा आणि कर्मवीर लोहोकारे गुरूजींच्या उल्लेखनीय कार्याची आठवण सदैव राहावी या हेतूने ही स्मरणिकेच्या स्वरूपातील प्रकाशन निर्मिती करण्यात आली आहे. गुरूजींनी १९३८ साली गौडगाव येथे प्राथमिक शिक्षक म्हणून आपल्या कार्याची सुरुवात केली.

“माझ्या वडाच्या झाडाची एक फांदी गौडगावच्या भूमीत लोहोकारे गुरूजींच्या रूपाने फुलत आहे.”
– कर्मवीर भाऊराव पाटील

त्या काळी गौडगावमध्ये केवळ एक छोटीशी पूर्व-प्राथमिक शाळा होती. गुरूजी स्वतः पहिली ते तिसरीपर्यंतच्या विद्यार्थ्यांना शिकवत असत. त्या वेळी शिक्षणाचे प्रमाण अत्यंत कमी असल्यामुळे शाळा गावातील मोकळ्या जागेत भरवली जात असे. शिक्षणाबाबत जनजागृती व्हावी म्हणून गुरूजींनी स्काऊट पथके, प्रौढ शिक्षण वर्ग सुरू केले तसेच राष्ट्रप्रेम, सामाजिक जाणीवा आणि त्या काळातील राजकीय घडामोडींवर चर्चा सुरू केल्या. त्यांनी नेहमी सांगितले की — सहकार्य व एकता नसल्यास प्रगती अशक्य आहे, आणि लोकांच्या मनात हे विचार रुजवले की “शिक्षण हाच प्रगतीचा सर्वोच्च शिखर गाठण्याचा एकमेव मार्ग आहे.”

सुरुवातीला गावकरी थोडे संकोचलेले होते, परंतु नंतर त्यांनी गुरूजींच्या कार्याला मनापासून पाठिंबा दिला. परिणामी ९ ऑगस्ट १९४३ रोजी गुरूजींनी श्री शिवाजी शिक्षण प्रसारक मंडळ, गौडगाव याची स्थापना केली.

त्या काळी गावात सातवीपर्यंतचे वर्ग चालत असत. बाहेरील गावांतील विद्यार्थ्यांना राहण्याची आणि जेवणाची सोय व्हावी म्हणून गुरूजींनी त्याच वर्षी श्री छत्रपती शिवाजी बोर्डिंग ची स्थापना केली.